25.04.2018
32-я гадавіна катастрофы на Чарнобыльскай АЭС
26 красавіка 1986 года – фатальны дзень, калі выбух рэактара на Чарнобыльскай АЭС стаў новай кропкай адліку ў гісторыі развіцця ўсёй чалавечай цывілізацыі.
Выбух рэактара прывёў да жудаснага радыеактыўнаму забруджванню мясцовасці, у выніку якога забруджванню падвергліся значныя тэрыторыі Украіны, Беларусі і некаторыя вобласці Расіі. Наступствы аварыі да гэтага часу працягваюць уздзейнічаць на жыццё насельніцтва не толькі краін, якія падвергліся радыяцыйнаму забруджванню, але і ўсяго свету.
Гэтая катастрофа нанесла сур'ёзны ўдар па ўсіх сферах жыццядзейнасці чалавека ў Беларусі.
У выніку аварыі радыеактыўнаму забруджванню цэзіем-137 з ўзроўнямі больш за 37 кБк/м2 (1 Кі/км2) падвергліся 23% тэрыторыі Рэспублікі Беларусь (46,45 тыс. км2), стронцыем-90 з ўзроўнямі больш 5,55 кБк/м2 (0,15 Кі/км2) – 10% тэрыторыі (21,1 тыс. км2), ізатопамі плутонію з ўзроўнямі больш за 0,37 кБк/м2 (0,01 Кі/км2) – амаль 2% тэрыторыі (каля 4,0 тыс. км2).
Пагаршэнне здароўя насельніцтва, дысбаланс сацыяльнай сферы, прамысловасці, сельскай гаспадаркі, будаўнічага комплексу, транспарту, сувязі, жыллёва-камунальнай гаспадаркі, забруджванне мінеральна-сыравінных, водных, лясных і іншых рэсурсаў, а таксама дадатковыя выдаткі, звязаныя з ажыццяўленнем мер па перасяленню, ліквідацыі і мінімізацыі наступстваў катастрофы, парушылі ўстойлівае сацыяльна-эканамічнае развіццё тэрыторый і нанеслі краіне велізарны ўрон, сумарны памер якога ацэньваецца ў 235 млрд. долараў ЗША, што адпавядае 32 бюджэтам Рэспублікі Беларусь 1985 года.
У ліквідацыі наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС разам з іншымі міністэрствамі і ведамствамі прымаў удзел і Рэспубліканскі цэнтр па гідраметэаралогіі, кантролі радыеактыўнага забруджвання і маніторынгу навакольнага асяроддзя.
Сістэма радыяцыйнага маніторынгу на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь была заснавана на тэорыі і практыцы маніторынгу, створанага ў СССР і мае паўвекавую гісторыю.
У Беларусі на сеткі гідраметэаралагічных станцый праводзіліся вымярэння магутнасці дозы гама-выпраменьвання (МД), а затым былі ўведзеныя пункты кантролю радыеактыўных выпадзенняў з атмасферы (адбор пробаў натуральных выпадзенняў з атмасферы вырабляўся з дапамогай гарызантальных планшэтаў).
Наяўная да 1986 годзе сетка радыяцыйнага маніторынгу дазволіла ацаніць дынаміку узроўняў магутнасці дозы гама-выпраменьвання і канцэнтрацыі ёду-131 і цэзія-137 у паветры ў першыя дні пасля катастрофы на Чарнобыльскай АЭС.
Пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС у Беларусі былі зроблены намаганні па ацэнцы радыеактыўнага забруджвання тэрыторыі і стварэнні сістэмы радыяцыйнага маніторынгу. Адразу ж быў арганізаваны адбор проб глебы на забруджаных тэрыторыях каля ЧАЭС.
У 1986 годзе ў Інстытуце ядзернай энергетыкі АН БССР (цяпер – дзяржаўная навуковая ўстанова «АІЭЯД-Сосны») была падрыхтавана першая карта радыеактыўнага забруджвання тэрыторыі рэспублікі цэзіем-137, у падрыхтоўцы якой бралі непасрэдны ўдзел спецыялісты Белгідрамета.
У 1987 годзе сумесна з маскоўскімі спецыялістамі праведзена экспедыцыя па абследаванню водных аб'ектаў, забруджаных у выніку аварыі на ЧАЭС. Экспедыцыя праводзілася на цеплаходзе Гомельскага параходства.
Сёння Белгідрамет з'яўляецца арганізацыяй, упаўнаважанай у адпаведнасці з Законам Рэспублікі Беларусь «Аб прававым рэжыме тэрыторый, якія падвергліся радыеактыўнаму забруджванню ў выніку катастрофы на Чарнобыльскай АЭС» ажыццяўляць наступныя віды дзейнасці:
- вызначэнне шчыльнасці забруджвання глебы радыенуклідамі для аднясення населеных пунктаў, а таксама тэрыторый, занятых аб'ектамі, размешчанымі па-за межаў населеных пунктаў, да зон радыеактыўнага забруджвання (Артыкул 6. Зоны радыеактыўнага забруджвання);
- кантроль радыеактыўнага забруджвання тэрыторый населеных пунктаў і аб'ектаў, якія знаходзяцца ў зонах радыеактыўнага забруджвання (Артыкул 35. Кантроль радыеактыўнага забруджвання);
- радыяцыйны маніторынг глебы, атмасфернага паветра і водных аб'ектаў (Артыкул 36. Радыяцыйны маніторынг).
У рамках сваёй кампетэнцыі Белгідрамет прымае ўдзел у выкананні мерапрыемстваў Дзяржаўнай праграмы па пераадоленні наступстваў катастрофы на Чарнобыльскай АЭС на 2011-2015 гады і на перыяд да 2020 года.
Праз 32 гады пасля Чарнобыльскай аварыі, радыяцыйная сітуацыя на забруджаных тэрыторыях стабілізавалася. Ідзе паступовае зніжэнне доз апраменьвання за кошт натуральных фізічных працэсаў (радыеактыўны распад радыенуклідаў, гарызантальная і вертыкальная міграцыя, працэсы выветрывання і паветранага пераносу) і дзейнасці чалавека.
Аднак наступствы Чарнобыльскай аварыі носяць доўгачасовы характар і не могуць быць пераадолены цалкам у адносна невялікі пасляаварыйны перыяд.
У той жа час мінулы перыяд з'яўляецца самавітай інфармацыйнай платформай для глыбокага аналізу практычнага вопыту па гидрометеорологическому забеспячэнню правядзення ліквідацыйных мерапрыемстваў, ацэнкі задач гидрометслужбы для наступнага перыяду рэабілітацыі пацярпелых тэрыторый, а таксама памяці аб людзях, якія ажыццяўлялі на высокім узроўні свой прафесійны і грамадзянскі абавязак.
Сёння - 26 красавіка ўвесь сьвет успамінае аб ахвярах і цяжкіх наступствах чарнобыльскай катастрофы, успамінае пра тых, хто не шкадуючы здароўя і жыцця, стаў на барацьбу з радыяцыйнай стыхіяй.
Цяперашняя 32-я гадавіна – яшчэ адна нагода ўспомніць пра пакуты і вартасцях ахвяр Чарнобыля. У той жа час, аддаючы даніну мінуламу, мы не павінны забываць аб сучаснасці і глядзець наперад, у будучыню.
Белгідрамет памятае пра ўсіх супрацоўнікаў, якія прымалі ўдзел у ліквідацыі наступстваў аварыі на ЧАЭС, і дзякуе за добрасумленную працу і праяўленую мужнасць!
Спецыялізаваныя сайты
Iнфармацыйныя iнтэрнэт-парталы
Iнтэрнэт-партал Прэзiдэнта Рэспублiкi Беларусь
Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь
Бiяметрычныя дакументы Рэспублікі Беларусь
Нацыянальны прававы Інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь
Нацыянальны цэнтр інтэлектуальнай уласнасці
Беларускі прафсаюз работнікаў лесу і прыродакарыстання
Мінская абласная арганізацыя Беларускага прафсаюза работнікаў лесу і прыродакарыстання
Афіцыйныя геральдычныя сімвалы Рэспублікі Беларусь