А ці ёсць яны наогул, змены клімату? І ці так вінаваты ў гэтым чалавек ці гэта натуральны працэс? 

Паводле заявы Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі (СМА) аб стане глабальнага клімату 2019 па зямным шары стаў другім самым цёплым за ўсю гісторыю метэаназіранняў (1850-2019 гады). Сярэднегадавая тэмпература павысілася прыкладна на 1,1°C па параўнанні з даіндустрыяльным пэрыядам. Апошнія 5 гадоў сталі пяццю самымі цёплымі, а апошняе дзесяцігоддзе (2010-2019 гады) - самым цёплым дзесяцігоддзем. Гісторыя інструментальных метэаралагічных назіранняў на тэрыторыі Беларусі пачынаецца з 1881 года. На працягу практычна сто гадоў адзначаліся натуральныя ваганні кліматычных параметраў, а з канца 1980-х гадоў пачалі інтэнсіўна праяўляцца сучасныя працэсы змены клімату, узнікненне якіх, у значнай ступені, абумоўлена антрапагенных фактарамі. Сярэднегадавая тэмпература паветра за 2019 год была на 2,1°С вышэй за кліматычную норму 1981-2010 гадоў і гэты год стаў самым цёплым за ўсю гісторыю метэаралагічных назіранняў у Беларусі. 

Рост тэмпературы паветра толькі часткова сведчыць аб тым, што адбываецца. Апошні год і дзесяцігоддзе ў свеце таксама ахарактарызаваліся адступленнем льдоў, рэкордна высокім узроўнем мора, ростам ўзроўню закіслення акіяна, і экстрэмальнымі з'явамі надвор'я.

Негатыўныя наступствы антрапагеннага ўздзеяння на кліматычную сістэму сталі відавочны ўжо ў другой палове 20-га стагоддзя. 9 мая 1992 года была прынятая Рамачная канвенцыя ААН аб змяненні клімату (РКЗК ААН), закліканая аб'яднаць намаганні па прадухіленні небяспечных змяненняў клімату і дамагчыся стабілізацыі канцэнтрацыі парніковых газаў у атмасферы на адносна бяспечным узроўні. 

Наступным этапам стала падпісанне ў 1997 годзе Кіёцкага пратакола, які абавязвае развітыя краіны стабілізаваць узровень канцэнтрацыі парніковых газаў у атмасферы на такім узроўні, які не дапускаў бы небяспечнага антрапагеннага ўздзеяння на кліматычную сістэму планеты.

Парыжскае пагадненне, падпісанае ў 2016 годзе 175 краінамі, было падрыхтавана ўзамен Кіёцкага пратаколу. Мэтай пагаднення з'яўляецца           «актывізаваць ажыццяўленне» Рамачнай канвенцыі ААН па змяненні клімату, у прыватнасці, утрымаць рост глабальнай сярэдняй тэмпературы «нашмат ніжэй» 2°C і «прыкласці намаганні» для абмежавання росту тэмпературы велічынёй 1,5°C. 

У верасні 2019 года быў праведзены Саміт па клімаце, дзе было адзначана, што была зададзена станоўчая дынаміка, узмоцнена супрацоўніцтва, абмяркоўваліся рашэнні праблемы змянення клімату ў наступных галінах – цяжкая прамысловасць, гарады і фінансаванне мер па барацьбе са змяненнем клімату.

17 кастрычніка 2019 года ў Мінску адбыўся круглы стол «Беларусь і глабальнае змяненне клімату», арганізаваны прадстаўніцтвамі ААН і ПРААН у Беларусі. Мерапрыемства сабрала экспертаў профільных міністэрстваў і дэпартаментаў, інстытутаў НАН РБ, НДА, Белгідрамета і стала платформай для абмеркавання шляхоў вырашэння праблемы ў найбліжэйшай будучыні.

Асноўная прычына змены клімату – гэта павелічэнне колькасці парніковых газаў і CO2 у атмасферы. Цеплавы баланс Зямлі такі, што без атмасферы сярэдняя тэмпература на нашай планеце была б -18°С. Але цяпер сярэдняя гадавая тэмпература +15°С. Розніца ў 33 градуса лічыцца парніковым эфектам. Які механізм утварэння парніковага эфекту? Ад сонца паступае караткахвалевае выпраменьванне, і наша атмасфера цалкам яго прапускае. Толькі жорсткія ультрафіялетавыя прамяні затрымліваюцца кіслародам. Калі Зямля награваецца, ад яе зыходзіць даўгахвалевая радыяцыя, а для гэтага віду выпраменьвання наша атмасфера ўжо непразрыстая. Даўгахвалевую радыяцыю затрымліваюць некаторыя газы: каля 31 градуса розніцы з 33 градусаў парніковага эфекту забяспечваецца вадзяным парам. Дзейнасць чалавека ўзмацняе парніковы эфект за кошт выкідаў CO2 - адпаведныя вымярэння, якія вядуцца з 1959 года, паказваюць пастаянны рост узроўню CO2 у атмасферы. (https://postnauka.ru/faq/92178)

Чым жа пагражаюць чалавецтву кліматычныя змены? 

Адно з самых небяспечных наступстваў глабальнага змянення клімату - гэта павышэнне ўзроўню акіяна, што пагражае затапленнем гарадоў у берагавой зоне. На астравах адбудзецца засаленне грунтавых вод і асноўных крыніц прэснай вады.

Павелічэнне тэмпературы паветра можа быць небяспечным для здароўя і стану людзей.

Вялізная кліматычная рызыка прыпадае на краіны з невялікай тэрыторыяй. Уся іх эканоміка прыстасавана да адных кліматычных умоў, а пры сур'ёзных зменах клімату няма магчымасці для манеўру, напрыклад, у сельскай гаспадарцы.

У Беларусі таксама адчуваюцца кліматычныя змены: анамальна цёплая зіма, працяглая адсутнасць дажджоў у цёплы перыяд года прыводзіць да пажараў, а значыць, і да знішчэння лясных экасістэм, забруджвання паветра. Павелічэнне паўтаральнасці засух становіцца прычынай зніжэння ўраджайнасці сельгаскультур. Змяненне клімату негатыўна адбіваецца на ўсіх галінах эканомікі. 

У кастрычніку 2018 года МГЭЗК выпусціла чарговы спецыяльны ацэначны даклад аб змяненні клімату. Паводле гэтага дакладу сярэдняя глабальная тэмпература паветра на Зямлі перавысіла даіндустрыяльны ўзровень у сярэднім на 1,0°С. МГЭЗК заклікае сусветную супольнасць абмежаваць глабальнае пацяпленне да велічыні 1,5°С. 

У дакладзе робіцца выснова аб тым, што абмежаванне глабальнага пацяплення 1,5°C запатрабуе «хуткіх і далёка ідучых» пераходных працэсаў, якія тычацца зямельных, энергетычных, прамысловых сістэм, а таксама будынкаў, транспарту і гарадоў. Глабальныя выкіды CO2, выкліканыя дзейнасцю чалавека, неабходна будзе скараціць да 2030 года амаль на 45% у параўнанні з ўзроўнямі 2010 года, дасягнуўшы "чыстага нуля" прыблізна да 2050 года. Гэта азначае, што ўсе выкіды, якія застаюцца, павінны быць збалансаваны за кошт выдалення CO2 з паветра (un.org/ru).

У Беларусі вывучэннем кліматычных умоў і асноўных тэндэнцый і асаблівасцяў змены клімату займаецца аддзел вывучэння змяненняў клімату Белгідрамета. Праводзяцца прэс-канферэнцыі, прысвечаныя кліматычнай тэматыцы, вядзецца актыўнае супрацоўніцтва са СМІ. 

У цэлым, на думку спецыялістаў, у дачыненні да зменлівага клімату ў чалавецтва павінна быць два шляхі: супрацьстаянне і змякчэнне; адаптацыя і прыстасаванне.

Зрэшты, унесці свой пасільны ўклад у абарону нашай планеты можа кожны: выкарыстоўваць энергазберагальныя крыніцы асвятлення, удзельнічаць у азеляненні тэрыторый, выбіраць экалагічна чысты транспарт, правільна утылізаваць адходы.